RBSE Class 12 Gujarati Sahitya Model Paper 2025 | आरबीएसई कक्षा 12 गुजराती साहित्य मॉडल प्रश्न पत्र 2025
RBSE Class 12 Gujarati Sahitya Model Paper 2025
ગુજરાતી સાહિત્ય મોડેલ પ્રશ્નપત્ર 2024-25
| પરીક્ષા વિગતો | |
|---|---|
| બોર્ડ | RBSE (Rajasthan Board) |
| વર્ગ | 12મું (વરિષ્ઠ માધ્યમિક) |
| વિષય | ગુજરાતી સાહિત્ય |
| સત્ર | 2024-25 |
| કુલ ગુણ | 80 |
| સમય | 3 કલાક |
| પ્રશ્નોની સંખ્યા | 53 (બધા ફરજિયાત) |
અનુક્રમણિકા
- 1. પરીક્ષા બ્લૂપ્રિન્ટ અને માર્કિંગ સ્કીમ
- 2. વિભાગ-અ: બહુવિકલ્પી પ્રશ્નો (18 પ્રશ્નો)
- 3. વિભાગ-બ: ખાલી જગ્યા પૂરો (6 પ્રશ્નો)
- 4. વિભાગ-ક: અતિ ટૂંકા જવાબી પ્રશ્નો (સાચા-ખોટા)
- 5. વિભાગ-ડ: લઘુ ઉત્તરાત્મક પ્રશ્નો (12 પ્રશ્નો)
- 6. વિભાગ-ઈ: દીર્ઘ ઉત્તરાત્મક પ્રશ્નો (4 પ્રશ્નો)
- 7. વિભાગ-એફ: નિબંધ (5 માંથી 1)
- 8. પરીક્ષા તૈયારીની વ્યૂહરચના
- 9. સંદર્ભો અને સંસાધનો
પરીક્ષા બ્લૂપ્રિન્ટ અને માર્કિંગ સ્કીમ
| વિભાગ | પ્રશ્નનો પ્રકાર | પ્રશ્નોની સંખ્યા | દરેકના ગુણ | કુલ ગુણ |
|---|---|---|---|---|
| વિભાગ-અ | બહુવિકલ્પી પ્રશ્નો (MCQ) | 18 | 1 | 18 |
| વિભાગ-બ | ખાલી જગ્યા પૂરો | 6 | 1 | 6 |
| વિભાગ-ક (1) | સાચા-ખોટા (10) | 10 | 1 | 10 |
| વિભાગ-ક (2) | એક વાક્યમાં જવાબ (4) | 4 | 1 | 4 |
| વિભાગ-ડ | લઘુ ઉત્તરાત્મક (દરેક 20 શબ્દો) | 12 | 2 | 24 |
| વિભાગ-ઈ | દીર્ઘ ઉત્તરાત્મક (દરેક 50 શબ્દો) | 4 | 3 | 12 |
| વિભાગ-એફ | નિબંધ (5 માંથી 1 પસંદ) | 1 | 6 | 6 |
| કુલ સરવાળો | 80 | |||
- બધા પ્રશ્નો ફરજિયાત છે
- પ્રશ્નપત્ર ગુજરાતી માધ્યમમાં છે
- સમય મર્યાદા: 3 કલાક 15 મિનિટ (15 મિનિટ વાંચન સમય)
- સ્વચ્છ અને સુવાચ્ય લેખન જરૂરી છે
વિભાગ-અ: બહુવિકલ્પી પ્રશ્નો
સૂચના: બધા 18 પ્રશ્નોના જવાબ આપો. દરેક પ્રશ્ન 1 ગુણનો છે.
પ્રશ્ન (1): ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠીનું જન્મ કયાં થયું હતું?
(અ) નડિયાદ
(બ) માંગરોળ
(ક) નવસારી
(ડ) અમદાવાદ
જવાબ: (ક) નવસારી
સ્પષ્ટીકરણ: ગોવર્ધનરામ માધવરામ ત્રિપાઠી (1855-1907) નવસારીમાં જન્મ્યા હતા. તેઓ ગુજરાતી સાહિત્યના પિતામહ ગણાય છે અને 'સરસ્વતીચંદ્ર' તેમની અમર કૃતિ છે.
પ્રશ્ન (2): 'સરસ્વતીચંદ્ર' કેટલા ભાગમાં પૂર્ણ થયું છે?
(અ) 3 ભાગ
(બ) 4 ભાગ
(ક) 5 ભાગ
(ડ) 6 ભાગ
જવાબ: (બ) 4 ભાગ
સ્પષ્ટીકરણ: 'સરસ્વતીચંદ્ર' ગુજરાતી સાહિત્યની પ્રથમ સામાજિક નવલકથા છે જે 4 ભાગમાં પૂર્ણ થઈ છે. આ નવલકથામાં સરસ્વતીચંદ્ર અને કુમુદસુંદરીની પ્રેમકથા વર્ણવાઈ છે.
પ્રશ્ન (3): 'કાવ્યપ્રકાશ' નો લેખક કોણ છે?
(અ) દંડી
(બ) મમ્મટ
(ક) ભામહ
(ડ) આનંદવર્ધન
જવાબ: (બ) મમ્મટ
સ્પષ્ટીકરણ: 'કાવ્યપ્રકાશ' સંસ્કૃત કાવ્યશાસ્ત્રનું મહત્વપૂર્ણ ગ્રંથ છે જેના લેખક મમ્મટ છે. આમાં કાવ્યનાં લક્ષણો, ગુણો અને દોષોની વિગતવાર ચર્ચા છે.
પ્રશ્ન (4): ઉમાશંકર જોશીને 'જ્ઞાનપીઠ પુરસ્કાર' કઈ કૃતિ માટે મળ્યો?
(અ) નિશીથ
(બ) વિશ્વશાંતિ
(ક) આભા
(ડ) મહાપ્રસ્થાન
જવાબ: (બ) વિશ્વશાંતિ
સ્પષ્ટીકરણ: ઉમાશંકર જોશી (1911-1988) ને 1967માં 'વિશ્વશાંતિ' કાવ્યસંગ્રહ માટે જ્ઞાનપીઠ પુરસ્કાર મળ્યો. તેઓ ગુજરાતી સાહિત્યના પ્રથમ જ્ઞાનપીઠ વિજેતા છે.
પ્રશ્ન (5): રજનીકાંત સ્વામીની 'સોરઠી કરવા' જયું - ધન મળ્યુ - લે યોરનુ મીઠાઈ મોતે - લે યોરનુ કુવામાં પડવાથી મોત - સાર' કવિતામાં શું વર્ણવ્યું છે?
(અ) સમય
(બ) પ્રગતિ
(ક) કલ્યાણ
(ડ) રોજગાર
જવાબ: (અ) સમય
સ્પષ્ટીકરણ: આ કવિતામાં રજનીકાંત સ્વામીએ સમયના મહત્વને દર્શાવ્યું છે. તેઓ કહે છે કે યોગ્ય સમયે કરેલું કાર્ય જ ફળદાયી બને છે.
પ્રશ્ન (6): નર્મદ પ્રથમ વખત કયાં ગયા?
(અ) ઈંગ્લેન્ડ
(બ) અમેરિકા
(ક) જર્મની
(ડ) ફ્રાંસ
જવાબ: (અ) ઈંગ્લેન્ડ
સ્પષ્ટીકરણ: નર્મદશંકર લાલશંકર દવે (નર્મદ) (1833-1886) પ્રથમ વખત 1855માં ઈંગ્લેન્ડ ગયા હતા. તેઓ ગુજરાતીમાં સુધારાવાદી ચળવળના પ્રણેતા માનવામાં આવે છે.
પ્રશ્ન (7): 'દાંડી કૂચ' ની શરૂઆત મહાત્મા ગાંધીજીએ ક્યારે કરી?
(અ) 12 માર્ચ 1930
(બ) 6 એપ્રિલ 1930
(ક) 26 જાન્યુઆરી 1930
(ડ) 15 ઓગસ્ટ 1930
જવાબ: (અ) 12 માર્ચ 1930
સ્પષ્ટીકરણ: દાંડી કૂચ 12 માર્ચ 1930ના રોજ શરૂ થઈ અને 6 એપ્રિલ 1930ના રોજ દાંડીમાં પૂર્ણ થઈ. આ સત્યાગ્રહ આઝાદીની લડતનો મહત્વનો માઇલસ્ટોન હતો.
પ્રશ્ન (8) થી (18): [શેષ 11 MCQ પ્રશ્નો ગુજરાતી સાહિત્ય અને વ્યાકરણ પર આધારિત]
વિભાગ-બ: ખાલી જગ્યા પૂરો
સૂચના: નીચેના ખાલી જગ્યાઓ પૂરો. દરેક પ્રશ્ન 1 ગુણનો છે.
પ્રશ્ન (19) થી (24):
(19) ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠીની પ્રથમ નવલકથા __________ છે.
(20) નર્મદશંકર દવેની કવિતાસંગ્રહનું નામ __________ છે.
(21) ઉમાશંકર જોશીએ __________ માં જ્ઞાનપીઠ પુરસ્કાર મેળવ્યો.
(22) 'સીતાન્ત' નાટકના લેખક __________ છે.
(23) 'વીર પુરુષ' નાટક __________ વાર રજૂ થયું હતું.
(24) 'મારૂ પ્રિય પુસ્તક' નિબંધના લેખક __________ છે.
જવાબો:
(19) 'વણહૂંતા નગ'
(20) 'યુગ સંધ્યાના ગીત'
(21) 1967
(22) કાકાસાહેબ કાલેલકર
(23) પાંચ વાર
(24) કનૈયાલાલ મુનશી
વિભાગ-ક: સાચા-ખોટા અને એક વાક્યમાં જવાબ
ભાગ (1): સાચા કે ખોટા લખો
સૂચના: નીચેના વિધાનો સાચા છે કે ખોટા તે લખો. દરેક પ્રશ્ન 1 ગુણનો છે.
પ્રશ્ન (25) થી (34):
(25) 'સરસ્વતીચંદ્ર' ચાર ભાગમાં પૂર્ણ થયું છે.
(26) નર્મદ પ્રથમ વખત અમેરિકા ગયા હતા.
(27) ઉમાશંકર જોશીએ 'મહાપ્રસ્થાન' માટે જ્ઞાનપીઠ પુરસ્કાર મેળવ્યો હતો.
(28) 'કાવ્યપ્રકાશ' ના લેખક મમ્મટ છે.
(29) દાંડી કૂચ 6 એપ્રિલ 1930ના રોજ શરૂ થઈ હતી.
(30) 'વણહૂંતા નગ' ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠીની પ્રથમ નવલકથા છે.
(31) થી (34) [શેષ સાચા-ખોટા પ્રશ્નો]
જવાબો:
(25) સાચું ✓
(26) ખોટું ✗ (તેઓ ઈંગ્લેન્ડ ગયા હતા)
(27) ખોટું ✗ (તેમણે 'વિશ્વશાંતિ' માટે મેળવ્યો)
(28) સાચું ✓
(29) ખોટું ✗ (12 માર્ચ 1930ના રોજ શરૂ થઈ)
(30) સાચું ✓
ભાગ (2): એક વાક્યમાં જવાબ આપો
પ્રશ્ન (35) થી (38):
(35) ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠીનું જન્મ ક્યારે થયું?
(36) 'સરસ્વતીચંદ્ર'માં કુમુદસુંદરી કોને પ્રેમ કરતી હતી?
(37) ઉમાશંકર જોશીનું મૃત્યુ ક્યારે થયું?
(38) નર્મદે કયા સુધારામાં અગ્રેસર યોગદાન આપ્યું?
જવાબો:
(35) ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠીનું જન્મ 20 ઓક્ટોબર 1855માં થયું.
(36) કુમુદસુંદરી સરસ્વતીચંદ્રને પ્રેમ કરતી હતી.
(37) ઉમાશંકર જોશીનું મૃત્યુ 19 ડિસેમ્બર 1988માં થયું.
(38) નર્મદે સામાજિક અને શૈક્ષણિક સુધારામાં યોગદાન આપ્યું.
વિભાગ-ડ: લઘુ ઉત્તરાત્મક પ્રશ્નો
સૂચના: નીચેના પ્રશ્નોના જવાબ લગભગ 20 શબ્દોમાં આપો. દરેક પ્રશ્ન 2 ગુણનો છે.
પ્રશ્ન (39): 'સરસ્વતીચંદ્ર' નવલકથાની વિશેષતાઓ શું છે?
જવાબ: 'સરસ્વતીચંદ્ર' ગુજરાતી સાહિત્યની પ્રથમ સામાજિક નવલકથા છે. આમાં તત્કાલીન સમાજની વિવિધ સમસ્યાઓ, સ્ત્રી શિક્ષણ, વિધવા વિવાહ, અને નાગરિક સંસ્કૃતિનું સુંદર ચિત્રણ કરવામાં આવ્યું છે.
પ્રશ્ન (40): નર્મદશંકર દવેનું ગુજરાતી સાહિત્યમાં યોગદાન શું છે?
જવાબ: નર્મદ ગુજરાતી નવજાગરણના અગ્રણી નેતા હતા. તેમણે સામાજિક સુધારણા, સ્ત્રી શિક્ષણ અને યુવાનોના વિકાસ માટે કાર્ય કર્યું. 'નર્મદકુંજ' તેમની પ્રસિદ્ધ કાવ્યકૃતિ છે.
પ્રશ્ન (41) થી (50): [શેષ 10 લઘુ ઉત્તરાત્મક પ્રશ્નો - દરેક 20 શબ્દોમાં]
વિભાગ-ઈ: દીર્ઘ ઉત્તરાત્મક પ્રશ્નો
સૂચના: નીચેના પ્રશ્નોના જવાબ લગભગ 50 શબ્દોમાં આપો. દરેક પ્રશ્ન 3 ગુણનો છે.
પ્રશ્ન (51): ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠીનો ગુજરાતી સાહિત્યમાં ફાળો વિગતવાર લખો.
જવાબ: ગોવર્ધનરામ માધવરામ ત્રિપાઠી (1855-1907) ગુજરાતી સાહિત્યના પિતામહ માનવામાં આવે છે. તેમણે 'સરસ્વતીચંદ્ર' નવલકથા દ્વારા ગુજરાતી નવલસાહિત્યને નવી દિશા આપી. આ નવલકથામાં સમાજસુધારણા, સ્ત્રી શિક્ષણ અને સામાજિક કુરીતિઓ વિરુદ્ધ અવાજ ઉઠાવ્યો છે. 'વણહૂંતા નગ' તેમની પ્રથમ નવલકથા છે. તેમના સાહિત્યમાં નૈતિક મૂલ્યો અને આદર્શવાદનું પ્રતિબિંબ જોવા મળે છે.
પ્રશ્ન (52) થી (54): [શેષ 3 દીર્ઘ ઉત્તરાત્મક પ્રશ્નો - દરેક 50 શબ્દોમાં]
વિભાગ-એફ: નિબંધ
સૂચના: નીચેના પૈકી કોઈ એક વિષય પર નિબંધ લખો. આ પ્રશ્ન 6 ગુણનો છે.
વિકલ્પ (1): 'સરસ્વતીચંદ્ર' જયું - ધન મળ્યુ - લે યોરનુ મીઠાઈ મોતે - લે યોરનુ કુવામાં પડવાથી મોત - સાર
વિકલ્પ (2): મારી પ્રિય તહેવાર
વિકલ્પ (3): મારું પ્રિય પુસ્તક
વિકલ્પ (4): દેશપ્રેમ
વિકલ્પ (5): વિદ્યાર્થી જીવન
નમૂના જવાબ (વિકલ્પ 1):
'સરસ્વતીચંદ્ર' - ગુજરાતી સાહિત્યનો મહાપ્રસ્થાન
'સરસ્વતીચંદ્ર' ગુજરાતી સાહિત્યની પ્રથમ સામાજિક નવલકથા છે જે ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠીએ ચાર ભાગમાં લખી છે. આ નવલકથામાં સરસ્વતીચંદ્ર અને કુમુદસુંદરીની પ્રેમકથા વણાઈ છે જે સમાજના વિવિધ પ્રશ્નોને સ્પર્શે છે.
આ નવલકથામાં તત્કાલીન સમાજની અનેક સમસ્યાઓ જેવી કે સ્ત્રી શિક્ષણ, વિધવા વિવાહ, જાતિભેદ અને સામાજિક કુરીતિઓનું વાસ્તવિક ચિત્રણ કરવામાં આવ્યું છે. ગોવર્ધનરામે આ નવલકથા દ્વારા સમાજસુધારણાનો સંદેશ આપ્યો છે.
પાત્રોની રચના અતિ સુંદર છે. સરસ્વતીચંદ્ર એક આદર્શ યુવક છે જે શિક્ષણ દ્વારા સમાજસેવા કરવા માંગે છે. કુમુદસુંદરી એક સુશિક્ષિત અને આધુનિક વિચારોવાળી યુવતી છે. આ નવલકથા ગુજરાતી સાહિત્યનો ગૌરવ છે.
પરીક્ષા તૈયારીની વ્યૂહરચના
સમય વહેંચણી
| વિભાગ | અનુમાનિત સમય | વ્યૂહરચના |
|---|---|---|
| વિભાગ-અ (MCQ) | 25 મિનિટ | ઝડપથી જવાબ આપો, અચોક્કસ પ્રશ્નો નિશાની કરો |
| વિભાગ-બ (ખાલી જગ્યા) | 15 મિનિટ | ચોક્કસ શબ્દો વાપરો |
| વિભાગ-ક (સાચા-ખોટા) | 20 મિનિટ | ઝડપથી આગળ વધો |
| વિભાગ-ડ (લઘુ ઉત્તર) | 45 મિનિટ | 20 શબ્દોમાં સંક્ષિપ્ત જવાબ |
| વિભાગ-ઈ (દીર્ઘ ઉત્તર) | 40 મિનિટ | 50 શબ્દોમાં વિસ્તૃત જવાબ |
| વિભાગ-એફ (નિબંધ) | 30 મિનિટ | યોજનાબદ્ધ રીતે લખો |
| પુનઃપરીક્ષણ | 15 મિનિટ | બધા જવાબોની ચકાસણી કરો |
મહત્વપૂર્ણ સૂચનાઓ
- નિયમિત અભ્યાસ: દરરોજ ઓછામાં ઓછા 2-3 કલાક ગુજરાતી સાહિત્યનો અભ્યાસ કરો
- મહત્વપૂર્ણ કૃતિઓ: સરસ્વતીચંદ્ર, નર્મદકુંજ, વિશ્વશાંતિ જેવી મહત્વપૂર્ણ કૃતિઓ વાંચો
- લેખકો: ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠી, નર્મદ, ઉમાશંકર જોશી પર વિશેષ ધ્યાન આપો
- પૂર્વના પ્રશ્નપત્રો: છેલ્લા 5 વર્ષના પ્રશ્નપત્રો હલ કરો
- સ્વચ્છ લેખન: સુવાચ્ય અને સ્વચ્છ લખાણ જરૂરી છે
સંદર્ભો અને સંસાધનો
મહત્વપૂર્ણ પુસ્તકો
- સરસ્વતીચંદ્ર - ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠી
- નર્મદકુંજ - નર્મદશંકર દવે
- વિશ્વશાંતિ - ઉમાશંકર જોશી
- ગુજરાતી સાહિત્યનો ઇતિહાસ - રમણલાલ શેઠ
- આધુનિક ગુજરાતી સાહિત્ય - ધીરુભાઈ ઠાકર
શુભેચ્છાઓ!
આ મોડેલ પેપર RBSE Class 12 Gujarati Sahitya 2024-25 પરીક્ષાની સંપૂર્ણ તૈયારી માટે છે.
© 2024 Sarkari Service Prep | સરકારી સર્વિસ પ્રેપ
www.sarkariserviceprep.com
